Obrzęki są przejawem nadmiernego gromadzenia się płynów w tkankach ludzkich. W przypadku kobiet przyczyna powstawania obrzęków jest ściśle powiązana z gospodarką hormonalną – cykliczne wahania hormonów powodują zatrzymanie wody w organizmie. Wówczas obrzęki lokalizują się na twarzy (worki pod oczami), na kończynach dolnych, a nawet obejmują całe ciało. Natomiast obrzęki limfatyczne są wynikiem uszkodzenia układu chłonnego, co przejawia się nadmiernym gromadzeniem limfy w przestrzeni międzykomórkowej, prowadząc do opuchlizny kończyn.
Obrzęki wywołane zaburzeniami hormonalnymi
Zatrzymanie wody w organizmie występuje u kobiet cyklicznie wraz z fazą cyklu miesiączkowego. Obrzęki i uczucie nabrzmienia może dotyczyć twarzy, piersi, kończyn lub całego ciała i nasila się przed miesiączką. Za powstawanie obrzęków odpowiedzialne są zmiany stężeń hormonów płciowych, a zwłaszcza progesteronu i estrogenów. W tym okresie kobiety doświadczają uczucia ciężkości nóg i przyrostu wagi. Przykre dolegliwości można eliminować poprzez picie dużej ilości wody, odpowiednią dietę z małą zawartością soli i ćwiczenia fizyczne. Zazwyczaj obrzęki spowodowane wahaniami hormonów w trakcie cyklu kobiecego, ustępują wraz z pojawieniem się miesiączki. Jeśli nie powodują nadmiernego dyskomfortu, nie należy się nimi zbytnio przejmować.
Obrzęki mogą być spowodowane także zażywaniem tabletek antykoncepcyjnych z dużą zawartością estrogenów. W tej sytuacji warto się zgłosić do ginekologa, w celu dobrania innego preparatu. Poza tabletkami antykoncepcyjnymi obrzęki mogą wywoływać inne leki zawierające hormony, takie jak progesteron, testosteron, kortykosteroidy.
Z gospodarką hormonalną organizmu ściśle powiązane są również obrzęki pojawiające się przy zaburzeniach pracy tarczycy. W przypadku niedoczynności tarczycy występuje obrzęk powiek, który stopniowo zaczyna obejmować także policzki i inne partie, twarz sprawia wrażenie nalanej i maskowatej. Obrzęk spowodowany niedoczynnością tarczycy leczy się przy pomocy preparatów z gruczołu tarczycowego lub hormonów syntetycznych. Obrzęk powiek, tzw. worki pod oczami oraz obrzęk łydek (przedgoleniowy) może pojawić się po zakończeniu leczenia nadczynności tarczycy. Objawy ustępują samoczynnie po okresie od roku do 2 lat.
Obrzęki ciała związane z zaburzeniami limfatycznymi
Obrzęki limfatyczne wywołane są nabytym uszkodzeniem lub wrodzonymi wadami układu chłonnego, na skutek czego dochodzi do zastoju limfy (chłonki) w przestrzeni międzykomórkowej. Objawia się to obrzękami najczęściej w obrębie kończyn dolnych i górnych, a rzadziej także innych partii ciała. Zastój chłonki prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego skóry i tkanki podskórnej, a z czasem może wywołać deformację ciała tzw. słoniowaciznę. Obrzmienie kończyn powoduje uczucie ciężkości ciała, zmniejszenie ruchomości kończyn oraz ból wywołany zwiększonym napięciem skóry. Z upływem czasu obrzęk staje się coraz bardziej twardy, a skóra grudkowata na skutek nadmiaru substancji, które powinny być odprowadzone wraz z chłonką. Towarzyszy temu rogowacenie naskórka, zmiany zwyrodnieniowe. Obrzęk limfatyczny może być następstwem choroby nowotworowej, urazu, radioterapii, a także wynikiem zespołu pozakrzepowego. Duże ryzyko obrzęku limfatycznego występuje u osób, które przeszły zabieg usunięcia węzłów chłonnych w ramach leczenia choroby nowotworowej. Obrzęki limfatyczne leczy się poprzez podawanie leków, w tym kortykosteroidów i retinoidów, terapię uciskową polegającą na noszeniu pończoch lub rękawów wspomagających odpływ limfy, drenaż limfatyczny, ćwiczenia fizyczne poprawiające krążenie limfatyczne, a w ostateczności operacyjne usunięcie przerostów tkanki.
Przyczyny powstawania obrzęków bywają różne i mogą mieć związek z zaburzeniami gospodarki hormonalnej organizmu, uszkodzeniem układu limfatycznego lub nieprawidłowościami w pracy serca, nerek, wątroby. Obrzęki mogą być także wywołane zakrzepicą żył głębokich lub chorobami reumatycznymi. Przed wdrożeniem terapii mającej na celu zredukowanie obrzęków, ważne jest poznanie ich przyczyny oraz równoczesne leczenie choroby, która je wywołała.
źródło: Centrum Flebologii
